Ngày 3-2-1969, nhân kỷ niệm 39 năm Ngày thành lập Ðảng, Báo Nhân Dân số 5403 đăng bài báo của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”. 

Hiện nay, khi sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước bước vào thời kỳ mới với những tác động của nền kinh tế thị trường và sự hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, toàn diện, yêu cầu về xây dựng phẩm chất đạo đức đối với người cán bộ đảng viên càng được đặt ra gay gắt. 

Việc quán triệt những quan điểm trong tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân” sẽ góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, thực hiện sâu rộng, hiệu quả cuộc vận động học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Việc xây dựng nền tảng đạo đức cách mạng là một trong những nguyên tắc hàng đầu, đồng thời cũng là đòi hỏi sống còn cho sự tồn tại, uy tín và vai trò xã hội của một chính đảng cách mạng chân chính. Vào những giai đoạn khó khăn, phức tạp, đòi hỏi về đạo đức càng trở nên gay gắt hơn. 

Thời điểm viết tác phẩm này, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta đang bước vào giai đoạn hết sức quyết liệt, Bác đã đánh giá và khẳng định rằng, một trong những nguyên nhân quyết định để sự nghiệp cách mạng đạt được những thắng lợi to lớn và để chúng ta vững tin vào thắng lợi chính là do có “rất nhiều cán bộ, đảng viên ta tỏ ra anh dũng, gương mẫu, gian khổ đi trước, hưởng thụ đi sau” nên trong lịch sử đấu tranh cách mạng, Đảng ta đã giành được niềm tin yêu, sự tin tưởng của nhân dân, đưa “dân tộc ta tiến lên không ngừng từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”. 

Điều đó cũng chính là sự khẳng định vai trò cái “gốc”, cái “nền” của đạo đức cách mạng. Không có gốc, không có nền thì không thể thu phục được lòng người, không thể đứng ra làm gương, dẫn đường cho người khác. Nói như Bác Hồ, “người cách mạng mà không có đạo đức thì dù có tài giỏi mấy cũng không thể lãnh đạo được nhân dân” và như vậy thì không thể nói đến sự nghiệp cách mạng. Trong tư tưởng vĩ đại của Bác, đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên phải được thể hiện rất thực tế, cụ thể, sinh động “trong mọi hoạt động hàng ngày, nhất là trên mặt trận sản xuất và chiến đấu”, trong cả quá trình “lịch sử đấu tranh của Đảng”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thẳng thắn, nghiêm khắc chỉ ra rằng, “bên cạnh những đồng chí tốt, còn có một số ít cán bộ, đảng viên mà đạo đức, phẩm chất còn thấp kém”, “Họ mang nặng chủ nghĩa cá nhân, việc gì cũng nghĩ đến lợi ích riêng của mình trước hết. Họ không lo “mình vì mọi người” mà chỉ muốn “mọi người vì mình”. 

Do cá nhân chủ nghĩa mà ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa. Họ tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành. Họ tự cao tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu, mệnh lệnh. Họ không có tinh thần cố gắng vươn lên, không chịu học tập để tiến bộ. 

Cũng do chủ nghĩa cá nhân mà mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm, không chấp hành đúng đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước, làm hại đến lợi ích của cách mạng, của nhân dân.

Để xây dựng Đảng vững mạnh toàn diện, làm cho Đảng có đủ năng lực, sức mạnh tiếp tục lãnh đạo cách mạng, hoàn thành sứ mệnh lịch sử trước dân tộc, trước nhân dân, Hồ Chí Minh đặt ra yêu cầu: “mỗi cán bộ, đảng viên phải đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết. Phải kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng, bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và tính kỷ luật. Phải đi sâu đi sát thực tế, gần gũi quần chúng, thật sự phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Phải cố gắng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ hiểu biết để làm tốt mọi nhiệm vụ”.

Đọc lại tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân” trước những yêu cầu, đòi hỏi của sự nghiệp cách mạng trong hoàn cảnh, điều kiện mới, những tư tưởng của Người vẫn còn nguyên giá trị, nóng hổi tính thời sự, tính cách mạng và tính chiến đấu, tiếp tục soi sáng cho công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên và công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay.

Thực tiễn lịch sử chứng minh, sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng luôn là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Muốn lãnh đạo đúng phải chăm lo xây dựng, chỉnh đốn Đảng về mọi mặt, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Đảng coi nhiệm vụ xây dựng, phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt. 

Các kỳ đại hội đại biểu toàn quốc, Đảng Cộng sản Việt Nam đều tổng kết và đề ra phương hướng cơ bản về xây dựng chỉnh đốn Đảng. Nội dung xây dựng, chỉnh đốn Đảng được thực hiện toàn diện, đồng bộ về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức.

Đại hội XII của Đảng (tháng 01 năm 2016) đã xác định quyết tâm chính trị nhằm chống chủ nghĩa cá nhân và sự suy thoái trong Đảng. “Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm”[1]. 

Quyết tâm chính trị đó được tiếp tục khẳng định tại Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII (tháng 10 năm 2016). Trung ương đã chỉ rõ 27 biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Các biểu hiện đó đều có nguồn gốc sâu xa từ chủ nghĩa cá nhân. 

Điều dễ nhận thấy nhất là chủ nghĩa cá nhân hiện hữu trong sự suy thoái về đạo đức, lối sống. Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII nêu rõ biểu hiện đầu tiên của sự suy thoái về đạo đức, lối sống là: “Cá nhân chủ nghĩa, sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi; chỉ lo thu vén cá nhân, không quan tâm đến lợi ích tập thể; ganh ghét, đố kỵ, so bì, tị nạnh, không muốn người khác hơn mình”[2].

Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ, chủ nghĩa cá nhân đã sinh ra nhiều căn bệnh nguy hiểm. Phải quét sạch chủ nghĩa cá nhân mới có thể loại trừ được suy thoái tiêu cực. Nhận diện chủ nghĩa cá nhân với những biểu hiện của nó không khó khăn, nhưng đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi nó thì không dễ dàng. Cần phải hiểu bản chất sâu xa, cơ sở tư tưởng và cơ sở xã hội của chủ nghĩa cá nhân mới có thể khắc phục triệt để, có hiệu quả.

Chủ nghĩa cá nhân hiện nay luôn luôn gắn liền với biểu hiện thực dụng, trục lợi, cơ hội nhất là cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực dẫn tới dùng mọi cách kể cả “chạy” để đạt được danh vị, chức quyền. Khi đã đạt được danh vị, chức quyền thì tìm mọi cách để lợi dụng chức quyền, lạm quyền, lộng quyền, độc đoán, chuyên quyền nhằm vơ vét, làm giàu cho bản thân, gia đình, đồng thời củng cố phe cánh và nhóm lợi ích. 

Điều đó là trái với lý tưởng, mục tiêu cách mạng của Đảng, trái với pháp luật của Nhà nước mà còn tổn hại đến uy tín, bản chất của Đảng, “trực tiếp đe dọa đến sự tồn vong của Đảng và chế độ”[3].

Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng không những đòi hỏi quyết tâm cao về chính trị mà phải được thực hiện kiên trì, toàn diện và đồng bộ. 

Cần có sự lựa chọn cẩn trọng trong công tác cán bộ, bảo đảm bổ nhiệm được những người có đạo đức và thực tài. Không để lọt vào cơ quan lãnh đạo, quản lý các cấp những người cá nhân chủ nghĩa, tham nhũng, lãng phí, độc đoán, chuyên quyền, coi thường quần chúng, coi thường tập thể, cơ hội chính trị và tham vọng quyền lực. 

Phải kiểm soát quyền lực đối với những cán bộ nắm các chức vụ lãnh đạo, quản lý ở tất cả các cấp, với cán bộ trực tiếp quản lý và nắm các nguồn của cải vật chất, tiền bạc. Việc kiểm soát quyền lực bằng kỷ luật, pháp luật, nguyên tắc, quy chế làm việc, phương thức lãnh đạo kết hợp với sự giám sát của nhân dân. Không kiểm soát tốt quyền lực thì chủ nghĩa cá nhân, cơ hội thực dụng, vụ lợi, lợi ích nhóm sẽ có cơ hội phát triển.

Tự phê bình và phê bình luôn luôn là quy luật phát triển của xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Để chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng càng cần sự phê bình nghiêm túc và sự thành thật tự phê bình của mỗi cán bộ, đảng viên. Tự tu dưỡng, rèn luyện của mỗi người theo những chuẩn mực tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là bảo đảm xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. 

Mặt khác, cần nỗ lực tạo dựng một chế độ xã hội tốt đẹp, dân chủ, công bằng, văn minh, vì con người, theo con đường xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền cơ bản và lợi ích chính đáng của mỗi người. Hiện thực xã hội đó, sẽ hoàn thiện nhân cách con người Việt Nam: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, đoàn kết, trung thực, cần cù, sáng tạo và đẩy lùi chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng trong mỗi cán bộ, đảng viên.

***************

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ  XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 202.

[2] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ Tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, tr. 30.

[3] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ Tư, Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, tr. 23.