Phong trào “Thanh niên tình nguyện” do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phát động thực sự đã trở thành môi trường rèn luyện thực tế, bổ ích, có sức lan tỏa mạnh mẽ, thu hút hàng chục triệu lượt đoàn viên, thanh niên tham gia, được cộng đồng xã hội ủng hộ và đánh giá cao. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI (2017 - 2022) đã quyết định đưa phong trào “Thanh niên tình nguyện” trở thành một trong ba phong trào chính của tuổi trẻ cả nước. Năm 2019, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lựa chọn chủ đề công tác là “Năm Thanh niên tình nguyện” vào đúng dịp kỷ niệm 20 năm phong trào “Thanh niên tình nguyện” của tuổi trẻ cả nước. Đây là sự ghi nhận những giá trị to lớn của phong trào “Thanh niên tình nguyện” đối với công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi cả nước.

Đoàn Thanh niên Bộ Tư pháp trao quà cho các em học sinh tại xã Nậm Lạnh, tỉnh Sơn La

Đoàn Khối các cơ quan Trung ương hiện nay có 57 cơ sở đoàn trực thuộc với trên 10 vạn đoàn viên, thanh niên đang công tác chủ yếu tại các cơ quan tham mưu chiến lược của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, các cơ quan nghiên cứu khoa học, báo chí, thông tấn, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, xã hội - nghề nghiệp Trung ương. Trong những năm qua, phong trào Thanh niên tình nguyện Khối các cơ quan Trung ương không ngừng phát triển, đã có nhiều đổi mới về nội dung và phương thức tổ chức, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của tuổi trẻ trong thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị, góp sức vì cuộc sống cộng đồng. Đã có 52/63 tỉnh thành phố trong cả nước có các hoạt động tình nguyện của Đoàn Khối, tập trung vào các nội dung: tham gia xây dựng nông thôn mới; xây dựng văn minh đô thị; đảm bảo an sinh xã hội, “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”; bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu; phòng, chống thiên tai, ứng phó lụt, bão; giữ gìn trật tự an toàn giao thông; bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân... Với 38 công trình thanh niên cấp Khối, 1.500 công trình thanh niên cấp huyện và trên 12.000 công trình, phần việc thanh niên cấp cơ sở đã làm lợi ước tính 180 tỷ đồng. Nhiều chương trình, hoạt động lớn đã để lại dấu ấn tốt đẹp như Chương trình “Hành trình tri ân - Hành trình tình nguyện” tại Miền Trung (12/2013 - 7/2014), Chương trình “Sau mưa lũ” và các hoạt động tình nguyện tại Quảng Ninh và Điện Biên (8/2015 - 7/2016), Hành trình “Tuổi trẻ Khối các cơ quan Trung ương vì biển đảo quê hương” năm 2016 tại huyện đảo Trường Sa (tỉnh Khánh Hòa)… Thông qua phong trào Thanh niên tình nguyện đã có 13.872 đoàn viên ưu tú được giới thiệu cho Đảng xem xét, kết nạp, trong đó có 9.710 đoàn viên ưu tú được đứng trong hàng ngũ của Đảng; đội ngũ cán bộ đoàn các cấp được rèn luyện trong thực tiễn phong trào hành động cách mạng, kỹ năng nghiệp vụ thanh vận được nâng cao; qua đó vai trò, uy tín của tổ chức Đoàn ngày càng được khẳng định trong xã hội, được các cấp ủy đảng, chính quyền ghi nhận và đánh giá cao.

Đoàn Thanh niên Viện Hàn lâm Khoa học công nghệ Việt Nam trao tặng Công trình thanh niên "Giếng nước sạch" cho người dân tại xã Trường Long, huyện Phong Điền, TP. Cần Thơ

Trong bối cảnh phong trào Thanh niên tình nguyện hiện nay đang đứng trước nhiều thách thức mới, đó là: đối tượng tham gia các hoạt động tình nguyện ngày càng đa dạng, không chỉ có thanh niên mà còn có các tổ chức, đơn vị, cá nhân trong và ngoài nước tham gia; tình nguyện trực tuyến, thực hiện công việc tình nguyện qua mạng internet sẽ phát triển do đáp ứng được nhu cầu tình nguyện mà không bị bó buộc bởi không gian và thời gian; hoạt động tình nguyện quốc tế ngày càng có tính tổ chức thay thế cho tình nguyện dưới dạng nhỏ lẻ, cá nhân; sự quan tâm, đầu tư của xã hội đối với các hoạt động tình nguyện ngày càng tăng lên gắn liền với yêu cầu về hiệu quả của các hoạt động tình nguyện phải nâng lên... Điều đó đòi hỏi các cấp bộ đoàn trong Khối cần nắm vững yêu cầu trong triển khai phong trào “Thanh niên tình nguyện” hiện nay, đó là: Chú trọng tình nguyện thường xuyên, tình nguyện tại chỗ; gia tăng hàm lượng tri thức gắn với chuyên môn, chuyên ngành của các đội hình tình nguyện; gắn hoạt động tình nguyện với chuyển giao khoa học công nghệ; thực hiện các công trình, phần việc cụ thể, hiệu quả gắn với nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị; tăng cường tính kết nối giữa các hoạt động tình nguyện; không ngừng đầu tư, tìm tòi, sáng tạo những phương pháp, nội dung, cách thức, mô hình mới phù hợp xu thế của thời đại cách mạng công nghiệp 4.0; đảm bảo tính rộng khắp, tính định hướng, tính dẫn dắt, thiết thực và bền vững của các hoạt động tình nguyện.

Đồng thời, tập trung thực hiện hiệu quả một số giải pháp sau:

 (1). Giải pháp về công tác tuyên truyền: Các cấp bộ đoàn trong Khối cần tích cực tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của đoàn viên, thanh niên về vai trò của thanh niên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; nêu bật ý nghĩa, hiệu quả của phong trào Thanh niên tình nguyện. Làm tốt công tác phát hiện, biểu dương, nhân rộng các điển hình trong phong trào Thanh niên tình nguyện; tích cực giới thiệu giá trị, ý nghĩa của những công trình tình nguyện do đoàn viên, thanh niên thực hiện, các mô hình hiệu quả, cách làm sáng tạo của thanh niên tình nguyện trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội để nhận được sự chia sẻ, đồng thuận, hỗ trợ, cùng tham gia thực hiện của các lực lượng xã hội.

(2). Giải pháp về thực hiện thực hiện nội dung phong trào: Trong quá trình tổ chức các hoạt động tình nguyện, các cấp bộ đoàn trong Khối cần bám sát nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đặc thù của từng đối tượng thanh niên, tham gia giải quyết các vấn đề dân sinh bức xúc tại các địa bàn tổ chức hoạt động tình nguyện. Thực hiện có hiệu quả các chương trình: “Tuổi trẻ Khối các cơ quan Trung ương tham gia tuyên truyền, phổ biến, nâng cao ý thức pháp luật cho đoàn viên, thanh niên”, “Tuổi trẻ Khối các cơ quan Trung ương vì biển đảo quê hương”; “Tuổi trẻ Khối các cơ quan Trung ương tham gia xây dựng nông thôn mới”, “Tuổi trẻ Khối các cơ quan Trung ương tham gia bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu”… Chú trọng phát huy vai trò của đội ngũ trí thức trẻ trong thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học, các đề án, dự án tình nguyện nhằm giải quyết những vấn đề lớn của đất nước, cơ quan, đơn vị.

(3). Giải pháp về phương thức và cơ chế thực hiện: Tập trung đa dạng hóa các phương thức tình nguyện như tình nguyện thường xuyên, tình nguyện tại chỗ, tình nguyện ngắn hạn thông qua tổ chức các “Ngày thứ bảy tình nguyện”, “Ngày chủ nhật xanh”; nâng cao hiệu quả, chất lượng các đợt hoạt động tình nguyện cao điểm trong năm gắn với phát huy thế mạnh, chuyên môn công tác của thanh niên. Từng bước chuyên nghiệp hóa, tổ chức các hoạt động tình nguyện khoa học, bài bản từ xây dựng kế hoạch, tổ chức khảo sát nhu cầu, địa điểm dự kiến hoạt động để chuẩn bị tốt các điều kiện cần thiết. Tăng cường công tác xã hội hóa các nguồn lực xã hội; tích cực phối hợp với cấp ủy đảng, chính quyền, tổ chức đoàn nơi tổ chức các hoạt động tình nguyện.

(4) Giải pháp về kết nối và huy động nguồn lực: Các cấp bộ đoàn cần xác định nhu cầu, nội dung, công tác chuẩn bị, vận động nguồn lực, công tác phối hợp trong các hoạt động tình nguyện. Đổi mới hình thức huy động nguồn lực thông qua công tác phối hợp, vận động các nguồn tài trợ, huy động đóng góp từ đoàn viên, thanh niên. Chủ động, tăng cường nắm bắt, kết nối thông tin các hoạt động tình nguyện nhằm tạo nên những công trình, phần việc có giá trị kinh tế - xã hội lớn, tập trung giải quyết các vấn đề dân sinh bức thiết, để lại dấu ấn đậm nét về phong trào Thanh  niên tình nguyện.

Phong trào Thanh niên tình nguyện sẽ tiếp tục là phương thức tập hợp, phát huy hiệu quả vai trò xung kích, trí tuệ, sáng tạo của đoàn viên, thanh niên, các tổ chức Đoàn trong Khối các cơ quan Trung ương cần phải không ngừng đổi mới phương thức, nội dung chỉ đạo, đáp ứng nhu cầu tình nguyện của thanh niên và yêu cầu ngày càng cao của xã hội.