Nhận thấy tính chất cải lương, không tưởng của phái dân túy, V.I.Lênin đã viết một số tác phẩm để phê phán tư tưởng của phái này, trong đó tiêu biểu nhất là tác phẩm “Những “người bạn dân” là thế nào và họ đấu tranh chống những người dân chủ xã hội ra sao” (năm 1894). Đây là một tác phẩm có tính chất luận chiến nhằm phê phán các nhà lý luận của phái dân túy tự do. Trên cơ sở đó, V.I.Lênin bảo vệ chủ nghĩa Mác trong điều kiện thực tiễn đã có nhiều thay đổi ở nước Nga những năm cuối thế kỷ XIX.

Theo V.I.Lênin, tư tưởng của phái dân túy có xu hướng chống lại những quan điểm của chủ nghĩa Mác vì phái dân túy dựa trên nền tảng chủ nghĩa duy tâm chủ quan. Phái dân túy cho rằng chủ nghĩa Mác chỉ là sự sao chép lại “tam đoạn luận” của Hêghen chứ không có gì mới; do đó họ bài xích những nguyên lý cơ bản chủ nghĩa duy vật của C.Mác; xem xét sự phát triển của lịch sử, xã hội loài người chỉ là quy luật tự nhiên đơn thuần. Hơn nữa, phái dân túy cho rằng nông dân là lực lượng trung tâm của cách mạng, do vậy họ chủ trương đi lên chủ nghĩa xã hội từ công xã nông thôn. Những người thuộc phái dân túy tự xưng là “những người bạn dân” khi ủng hộ nông dân, cổ xúy nông dân đứng lên làm cách mạng.

V.I.Lênin đã lên tiếng phê phán tư tưởng của một số thủ lĩnh của phái dân dân túy như Mikhailốpxki, Xtơruvê… khi cố tình xuyên tạc những quan điểm của chủ nghĩa Mác về giai cấp, đấu tranh giai cấp và sự phát triển của các hình thái kinh tế - xã hội trong lịch sử. V.I.Lênin gọi đó là một sự “cắt xén và bóp méo một cách hết sức kỳ quái” chủ nghĩa Mác. V.I.Lênin chỉ rõ: “Chủ nghĩa dân túy điều hòa, nhu nhược, đa cảm và mơ mộng của những “người bạn dân” sẽ không thể đứng vững lâu được, khi nó bị tấn công từ hai phía: một phía thì bị phái cấp tiến chính trị tấn công vì những “người bạn dân” có thể tin vào bọn quan lại và không hiểu được sự cần thiết tuyệt đối phải có đấu tranh chính trị; phía khác thì bị những người dân chủ - xã hội tấn công vì “những người bạn dân” tuy không có liên quan gì với chủ nghĩa xã hội và hoàn toàn không có một khái niệm nào về nguyên nhân gây ra sự áp bức người lao động và về tính chất cuộc đấu tranh giai cấp đang diễn ra nhưng lại muốn được coi là những người xã hội chủ nghĩa hay gần như vậy”[3].

Trên cơ sở chỉ rõ những nhận thức lệch lạc của phái dân túy đối với chủ nghĩa Mác, V.I.Lênin còn lên tiếng khẳng định tính khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác trên những khía cạnh cơ bản nhất. Trước hết, V.I.Lênin phê phán nhận thức sai lầm của phái dân túy khi đồng nhất phép biện chứng duy vật mácxít với tam đoạn thức của Hêghen. V.I.Lênin khẳng định, bản chất của phép biện chứng duy vật thể hiện ở tính khách quan khi xem xét các sự vật, hiện tượng, không dung hòa với bất kỳ đồ thức luận chủ quan, thuần túy lôgic nào. Hơn nữa, phép biện chứng duy vật mácxít không có tham vọng trở thành một “khoa học phổ quát” theo kiểu lôgic học của Hêghen mà là phương pháp nghiên cứu hiện thực khoa học. V.I.Lênin cũng khẳng định tính chất duy vật triệt để của phép biện chứng mácxít khi nghiên cứu lĩnh vực lịch sử bởi “phép biện chứng mácxít không bảo giờ có tham vọng giải thích tất cả mà chỉ có ý muốn vạch ra một phương pháp (theo lời của C.Mác  trong Tư bản) - “duy nhất khoa học” để giải thích lịch sử”[4].

V.I.Lênin cũng lên tiếng phê phán quan điểm của phái dân túy khi cho rằng quan điểm về hình thái kinh tế - xã hội của C.Mác chỉ là chủ nghĩa duy vật kinh tế vì phái dân túy, đại biểu là Mikhailốpxki đã cố tình xuyên tạc, đồng nhất xuất phát điểm của C.Mác khi nghiên cứu về lịch sử xã hội là hoạt động kinh tế, là phương thức sản xuất chứ không phải là lĩnh vực tinh thần, tư tưởng như một số nhà triết học trước kia. Bằng giọng điệu mỉa mai, châm biếm, V.I.Lênin viết: “Trước hết là xuyên tạc Mác, sau đó nói huyên thuyên về những điều tự mình bịa đặt ra, rồi thì dẫn chứng một cách chính xác một số ý kiến, để rồi bây giờ trâng tráo tuyên bố rằng những tư tưởng đó thu hẹp phạm vi hoạt động của chủ nghĩa duy vật kinh tế”[5].

Như vậy, V.I.Lênin không chỉ chỉ ra những sai lầm, phiến diện của chủ nghĩa dân túy mà còn luôn kiên định với chủ nghĩa Mác, bảo vệ chủ nghĩa Mác bằng việc khẳng định những giá trị đúng đắn, khoa học, cách mạng; đồng thời vận dụng sáng tạo những quan điểm đó trong thực tiễn nước Nga những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XIX. Có thể nói, V.I.Lênin là người kế tục xuất sắc sự nghiệp của C.Mác và Ph.Ăngghen, là người đã luôn tích cực đấu tranh chống lại những phe phái phi mácxít để bảo vệ chủ nghĩa Mác bằng mọi cách. Đúng như lời khẳng định: “Cuộc đấu tranh của V.I.Lênin chống lại các trào lưu tư tưởng phản tiến bộ, bảo vệ chủ nghĩa Mác nói chung, triết học Mác nói riêng mãi mãi là những bài học tư tưởng có ý nghĩa lý luận và khoa học đối với chúng ta hiện nay”[8]. Tinh thần đấu tranh không nhượng của V.I.Lênin có ý nghĩa to lớn đối với công cuộc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.

2. Những gợi mở từ cuộc đấu tranh chống lại phái dân túy của V.I.Lênin đối với việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay

Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Đảng ta đã khẳng định: “Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác -  Lênin là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng và cách mạng Việt Nam, là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta”[9]. Do đó, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là một trong những nhiệm vụ trọng yếu, quyết định sự tồn vong của Đảng, của chế độ.

Nhìn lại chặng đường 90 vẻ vang của Đảng, ngay từ khi ra đời, xuất phát từ yêu cầu khách quan, trong điều kiện hoạt động giữa vòng vây của kẻ thù với sự chống phá quyết liệt của nhiều thế lực phản cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đặc biệt coi trọng công tác bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, bảo vệ Đảng, bảo vệ cương lĩnh, đường lối của Đảng và bảo vệ nhân dân, đồng thời kiên quyết đấu tranh phản bác, ngăn chặn các quan điểm sai trái, thù địch. Từ khi thành lập đến nay, Đảng ta đã ra nhiều Nghị quyết chuyên đề về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng như Nghị quyết Trung ương 7 khóa VI “Một số vấn đề cấp bách về công tác tư tưởng trước tình hình trong nước và quốc tế hiện nay” (tháng 12/1989); Nghị quyết số 01-NQ/TW “Về công tác lý luận trong giai đoạn hiện nay” (tháng 3/1992); Nghị quyết số 09-NQ/TW “Về một số định hướng lớn trong công tác tư tưởng hiện nay” (tháng 2/1995); đặc biệt là Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI (năm 2012) và Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII (năm 2016). Tinh thần và bản lĩnh của Đảng trong việc lãnh đạo đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng được thể hiện đậm nét nhất trong Nghị quyết số 35-NQ/TW của Bộ Chính trị (ngày 22/10/2018) “về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”. Nghị quyết nêu rõ: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng là bảo vệ Ðảng, bảo vệ Cương lĩnh chính trị, đường lối lãnh đạo của Ðảng; bảo vệ nhân dân, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; bảo vệ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Ðó là nội dung cơ bản, hệ trọng, sống còn của công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng; là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của toàn Ðảng, toàn quân, toàn dân, trong đó các cơ quan báo chí tuyên truyền các cấp là nòng cốt; là công việc tự giác, thường xuyên của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và đoàn thể chính trị - xã hội các cấp; của từng địa phương, cơ quan, đơn vị, của cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu.

Như vậy, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng được xác định là nhiệm vụ sống còn của Đảng, của chế độ hiện nay. Có thể nhận thấy một điểm tương đồng rất rõ giữa việc V.I.Lênin luôn tích cực, kiên trì bảo vệ chủ nghĩa Mác với việc Đảng ta luôn kiên trì, kiên định bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng bởi lẽ nếu V.I.Lênin coi chủ nghĩa Mác là vũ khí lý luận sắc bén của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế nói chung, phong trào cách mạng vô sản ở Nga nói riêng thì Đảng ta coi chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là “kim chỉ nam” cho mọi hành động. Do đó, từ việc V.I.Lênin đấu tranh chống lại các phe phái phi mácxít, trong đó có chủ nghĩa dân túy để bảo vệ chủ nghĩa Mác; chúng ta có thể rút ra một số nguyên tắc có tính chất phương pháp luận trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay.

Thứ nhất, trong bất kỳ hoàn cảnh và tình huống nào cũng phải luôn kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; coi đây là nền tảng tư tưởng vững chắc của Đảng. Do đó, căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh ở mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi người mácxít, mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn kiên trì với nền tảng tư tưởng đã lựa chọn, bản lĩnh và vững vàng trước những luận điệu xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch. Sự kiên định ấy không chỉ trong tư tưởng mà cần được thể hiện ở những hành động, việc làm cụ thể. Đối với V.I.Lênin, trước bối cảnh điều kiện kinh tế, xã hội, chính trị, tư tưởng có nhiều thay đổi so với thời đại của C.Mác và Ph.Ăngghen; trước sự trỗi dậy của các khuynh hướng tư sản, chủ nghĩa cơ hội, xét lại, dân túy…, V.I.Lênin luôn giữ vững lập trường của người cộng sản chân chính, đấu tranh không khoan nhượng với những tư tưởng phi mácxít để bảo vệ chủ nghĩa Mác bằng mọi cách. Trong sự nghiệp cách mạng của mình, V.I.Lênin đã có nhiều tác phẩm bút chiến, luận chiến để đấu tranh trực diện với kẻ thù. Tinh thần đấu tranh đó cho thấy bản lĩnh kiên định, vững vàng của người kế tục sự nghiệp của C.Mác và Ph.Ăngghen và đến lượt mình, V.I.Lênin tiếp tục ghi dấu đóng góp to lớn công lao của ông đối với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, trở thành lãnh tụ vĩ đại của giai cấp vô sản toàn thế giới. Sự kiên định về lập trường tư tưởng cũng chính là ngọn lửa thử vàng, là nguyên tắc tối cao trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch của cán bộ, đảng viên Việt Nam hiện nay.

Thứ hai, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là sự thống nhất biện chứng của hai quá trình: vừa tiếp tục khẳng định những giá trị phổ quát, đúng đắn của chủ nghĩa Mác; vừa không ngừng bổ sung, phát triển và vận dụng linh hoạt những nguyên lý của chủ nghĩa Mác trong điều kiện thực tiễn Việt Nam ở mỗi giai đoạn lịch sử nhất định. Chính V.I.Lênin đã từng chỉ rõ: “Chúng ta không hề coi lý luận của Mác như là một cái gì đã xong xuôi hẳn và bất khả xâm phạm; trái lại, chúng ta tin rằng lý luận đó chỉ đặt nền móng cho môn khoa học mà những người xã hội chủ nghĩa cần phải phát triển hơn nữa về mọi mặt, nếu họ không muốn trở thành lạc hậu đối với cuộc sống”[10]. Trong các tác phẩm luận chiến, bút chiến; trong khi đấu tranh chống lại tư tưởng sai lầm, phiến diện của các phe phái phi mácxít, một mặt V.I.Lênin đã bảo vệ những giá trị đúng đắn, bền vững của chủ nghĩa Mác; mặt khác, Người đã vận dụng, bổ sung, phát triển những quan điểm đó bằng thực tiễn sinh động của nước Nga nói riêng và các nước trên thế giới vào những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XIX nói chung. Sự vận dụng quan điểm của V.I.Lênin đối với quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen về cách mạng vô sản trong việc thực hiện thành công cách mạng tháng Mười Nga, xây dựng nhà nước vô sản đầu tiên trên thế giới là sự khẳng định rõ ràng và đanh thép nhất quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen về nhà nước vô sản không phải là “ảo tưởng” mà đã trở thành hiện thực. Đối với Việt Nam hiện nay, chúng ta đang sống trong điều kiện có nhiều cái rất khác so với thời của các nhà triết học tiền bối. Khoa học - công nghệ có những bước tiến nhảy vọt trên tất cả các mặt của đời sống xã hội. Tri thức xã hội phổ biến đang trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp như C.Mác dự báo; năng suất lao động nhờ vậy tăng lên nhanh chóng. Nền kinh tế tri thức đã ra đời và đang vận hành khá hiệu quả ở nhiều nước phát triển. Quá trình quốc tế hoá mà vào thế kỷ XIX C.Mác nói đến đã thực sự trở thành quá trình toàn cầu hoá trong thời đại chúng ta. Ở các mức độ khác nhau, tất cả các nước đều bị cuốn hút hội nhập vào toàn cầu hoá, bởi vì nó đã “xâm nhập vào khắp nơi, trụ lại ở khắp nơi và thiết lập những mối liên hệ ở khắp nơi”[11]. Trong bối cảnh đó, học thuyết Mác mặc dù có nhiều giá trị bền vững cho đến ngày nay nhưng không phải không có những điểm cần được bổ sung, phát triển. Việc bổ sung, phát triển đó không phải là “xét lại” chủ nghĩa Mác; cũng không phải là làm lu mờ chân giá trị của chủ nghĩa Mác mà làm cho những nội dung, quan điểm của học thuyết Mác được có thêm sức sống mới, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của giai đoạn hiện nay. Đó là một việc làm hết sức khó khăn đòi hỏi những người mácxít phải kiên trì, có bản lĩnh và có trách nhiệm với hệ thống lý luận cách mạng và khoa học được coi là nền tảng tư tưởng của Đảng ta hiện nay.

Như vậy, với tinh thần của một người mácxít chân chính và một người cộng sản kiên trung, V.I.Lênin đã luôn kiên định với chủ nghĩa Mác, tích cực đấu tranh chống lại các quan điểm sai lầm, phiến diện, phản động để bảo vệ chủ nghĩa Mác bằng mọi cách, đồng thời phát triển những quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen lên một tầm cao mới, có giá trị phổ quát toàn thế giới. Tinh thần đấu tranh không khoan nhượng của V.I.Lênin đã cổ vũ, tiếp thêm sức mạnh cho chúng ta - những người đang kế tục sự nghiệp của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong sự nghiệp xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Mặc dù luôn xác định bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là một cuộc chiến đầy cam go với nhiều khó khăn, thử thách song chúng ta tin rằng với tinh thần kiên trì, kiên định, kiên trung, những người cộng sản đi theo lý tưởng của chủ nghĩa Mác sẽ thành công trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.