Mùa xuân năm 1931, tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 2 (từ ngày 20 đến 26/3), Trung ương Đảng đã dành một phần quan trọng trong chương trình làm việc để bàn về công tác thanh niên và đi đến những quyết định có ý nghĩa đặc biệt “lập tức các Đảng bộ địa phương phải mau mau tổ chức ra Đoàn”. 

Xuất phát từ ý nghĩa đặc biệt trên, được sự đồng ý của Bộ Chính trị và Bác Hồ, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam (họp từ ngày 22 - 25/3/1961) đã quyết định lấy ngày 26/3/1931 là ngày thành lập Đoàn.

Trải qua các thời kỳ cách mạng khác nhau, tên gọi của Đoàn được thay đổi cho phù hợp với nhiệm vụ chính trị của từng thời kỳ. Dù ở giai đoạn nào với tên gọi nào, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh luôn nêu cao tinh thần xung kích, tình nguyện, với sức trẻ và nhiệt huyết cháy bỏng, luôn trung thành và tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường cách mạng mà Đảng và Bác Hồ kính yêu đã chọn, lớn mạnh và trưởng thành cùng sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

Dù ở giai đoạn nào với tên gọi nào, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh luôn nêu cao tinh thần xung kích, tình nguyện, với sức trẻ và nhiệt huyết cháy bỏng, luôn trung thành và tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường cách mạng mà Đảng và Bác Hồ kính yêu đã chọn.

"Tiếp nối truyền thống vẻ vang 93 năm xây dựng và trưởng thành, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và tuổi trẻ Việt Nam nguyện trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, nêu cao tinh thần yêu nước, ý chí tự lực tự cường, tự hào dân tộc, tinh thần tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng, sẵn sàng dấn thân, đi tới những nơi gian khó, thiếu thốn, sẵn sàng đảm nhận những việc mới, việc khó, đi đầu trong hội nhập quốc tế, chuyển đổi số quốc gia, góp phần hiện thực hoá mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, xây dựng đất nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa phồn vinh, hạnh phúc", Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đoàn Bùi Quang Huy khẳng định tại chương trình kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.

Mừng sinh nhật Đoàn, tháng 3 năm nay đặc biệt hơn bởi đánh dấu tròn 20 năm được Ban Bí thư Trung ương Đảng chọn là Tháng Thanh niên (3/2004 - 3/2024). Kể từ đó đến nay, Tháng Thanh niên là trung tâm của phong trào "Thanh niên tình nguyện", đợt sinh hoạt chính trị rộng lớn trong cả nước. Trong hành trình 20 năm ấy, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh các cấp đã chủ động, kiên trì tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa với nội dung, hình thức đa dạng, có sự đổi mới qua từng năm, phù hợp với yêu cầu thực tiễn, thu hút hàng trăm triệu lượt đoàn viên, thanh niên tham gia. 

Ở năm thứ 20, Ban Bí thư Trung ương Đoàn đã lựa chọn chủ đề Tháng Thanh niên là "Thanh niên xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng" để thống nhất với chủ đề công tác năm. Xuyên suốt hành trình Tháng Thanh niên 2024 đó là sự định hướng các hoạt động tình nguyện cho thanh niên cả trong và ngoài nước song song với định hướng, hướng dẫn việc triển khai hoạt động tình nguyện trực tuyến; xây dựng và vận hành Cổng thông tin tình nguyện quốc gia, tăng cường ứng dụng chuyển đổi số trong kết nối, điều phối, quản lý các hoạt động tình nguyện và thanh niên tham gia hoạt động tình nguyện.

Tháng Thanh niên năm nay cũng xác định các địa bàn trọng tâm tập trung thực hiện là những khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, đặc biệt là các Làng Thanh niên lập nghiệp, Đảo Thanh niên; 63 thôn, bản, ấp, khó khăn xây dựng nông thôn mới; các địa bàn có 14 dân tộc thiểu số quy mô dân số dưới 10.000 người sinh sống và tập trung vào một số đối tượng ưu tiên, đó là thanh thiếu nhi và đồng bào các dân tộc thiểu số.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ trao ngọn đuốc khởi động Tháng Thanh niên năm 2024.

Ngay tại lễ khởi động Tháng Thanh niên năm 2024, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý năm 2024 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cả nước đang tăng tốc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, phấn đấu đạt và vượt các mục tiêu, chỉ tiêu của nhiệm kỳ; cũng là năm đánh dấu nhiều sự kiện đặc biệt có ý nghĩa trong phong trào "Thanh niên tình nguyện", kỷ niệm 60 năm phong trào “Ba sẵn sàng”, 10 năm “Năm thanh niên tình nguyện” và 25 năm “Chiến dịch thanh niên tình nguyện hè”. Trong bối cảnh đất nước còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, cấp ủy, chính quyền các cấp và nhất là các cấp bộ đoàn cần tiếp tục nhận thức sâu sắc hơn về vai trò, vị trí của thanh niên: "thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, là rường cột của nước nhà, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập quốc tế, xây dựng chủ nghĩa xã hội". Quán triệt chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022 - 2027: “Thanh niên phải tiên phong, tình nguyện trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị; trong những việc khó, việc mới; sẵn sàng chia sẻ vì cộng đồng; xung phong đến với những vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn; đến với những người nghèo, người yếu thế; sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì mà Tổ quốc cần”; từ đó, tạo mọi điều kiện để khơi dậy mạnh mẽ ngọn lửa nhiệt huyết của thanh niên, phát huy sức mạnh và sự sáng tạo của lực lượng thanh niên trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị.